Stres Yönetimi
Öfke harap bir binaya benzer; nereye devrilirse orası da yıkılır. Francis Bacon
Stres Nedir?
Bireylerin her an karşı karşıya kaldığı kendisinden ve çevresinden kaynaklanan gerilimlere stres denir. İnsanlar bedensel ve ruhsal sınırlarının zorlanması durumunda stresle karşı karşıya kalabilirler. Yoğun çalışma ve okul temposu, sınavlar, aile içi veya dış çevre ile yaşanan çatışmalar gibi örnek verebileceğimiz pek çok durum bizi strese sokabilir. İnsanların strese girmesine neden olan etkenler şöyle gruplandırılabilir:
1 – Bireyin fiziki çevresinin oluşturduğu stres kaynakları :
- Hareketli ve telaşlı bir hayat,
- Gürültü,
- Hava kirliliği,
- Kalabalık,
- Yetersiz ışık gibi örnekler verilebilir.
2 – Bireyin okul yaşantısının oluşturduğu stres kaynakları :
- Çalışılması ve başarılması gereken sınavlar,
- Yetiştirilmesi gereken ödevler,
- Zaman baskısı altında çalışma,
- Büyük sorumluluk gerektiren işler,
- Kişiler arası çatışmalar gibi durumlar bireyin okul yaşantısının oluşturduğu stres kaynaklarına örnek olabilir
3 – Bireyin kendisiyle ilgili psiko-sosyal öğelerin oluşturduğu stres kaynakları :
- Kişilik yapısı,
- Mükemmelliyetçilik,
- Aile içi ilişkiler,
- Dengesiz beslenme,
- Uykusuzluk,
- Amaçsızlık ve
- Yabancılaşma gibi birçok örnek sayabiliriz.
Öfke ve Stresin Sonuçları
İnsan bedeni stresle ve öfkeyle karşı karşıya kaldığı zaman genelde benzer tepkiler gösterir. Stres ve öfke olumsuz ve baş edilmesi güç sonuçlar ortaya çıkarabilir.
Fizyolojik Sonuçlar:
– Kalp atışlarında hızlanma,
– Tansiyonun yükselmesi,
– Kan basıncının artması,
– Terleme,
– Nefes darlığı,
– Titreme,
– Yüzde kızarma ve sararma,
– Baş ağrısı ve baş dönmesi,
– Sindirim sisteminde sıkıntılardır.
Duygusal Sonuçlar:
– Huzursuzluk,
– Gerginlik,
– Neşesizlik,
– Aşırı kaygı,
– Ruhsal çöktüntü,
– Sinirlilik,
– Saldırganlık,
– Karamsarlık,
– Acelecilik,
– Depresyon,
– Duygusallık,
– Tedirginliktir.
Zihinsel Sonuçlar:
– Dikkatsizlik,
– Konsantrasyon bozukluğu,
– Unutkanlık,
– Motivasyon eksikliği,
– Uyku bozukluklarıdır.
Davranışsal Sonuçlar:
– Yorgunluk hissi,
– Hareketlilik,
– Öfke patlamaları,
– İletişim kuramama,
– Şiddetli tartışmalar,
– Yeme alışkanlıklarının değişmesi,
– Ağlama krizleridir.
Stres ve Öfkeyle Başa Çıkabilme
Bütün insanlar benzer durumlar karşısında, sinirli, endişeli, kaygılı veya öfkeli olabilir. Yeterli düzeyde stres ve öfke kişileri motive eder, başarılarını artırır ve harekete geçirir. Yaşamın her alanında stres ve öfke yanı başımızdadır. İnsanlar bu durumlarla karşı karşıya geldiğinde başka başka tepkiler gösterebilir. Peki stres ve öfkenin etkilerinden kurtulmak için neler yapıyorsunuz?
Günlük yaşamda bazen bizi stresle karşı karşıya bırakan ve öfkelendiren sebepleri yok etmek mümkün olmaz. Ancak stres ve öfkeyi kontrol ederek yeterli düzeyde kalmasını sağlamak gerekir. Stres ve öfke kontrolünde çoğu zaman yanlış yöntemler kullanırız. Düşünülenin aksine saldırganlık, içe kapanıklık veya tartışma gibi etkisiz yöntemlerle stresi kontrol altına alamayız. Stres ve öfkeyle başa çıkmada izleyeceğimiz yolu şöyle özetleyebiliriz;
- Stres ve öfke yaratan durumu değiştirmek,
- Stres ve öfke karşısında verilen tepkiyi dönüştürmek.
Araştırmalar, stresten ve öfkeden uzaklaşmak için bedene, zihne ve davranışa yönelik pek çok yöntem kullanılabileceğini göstermektedir. İnsanın stresle bireysel olarak kullandığı yöntemleri şöyledir:
- Zihinsel Yöntemler
- Davranışsal Yöntemler
- Bedenle İlgili Yöntemler
Stres Yönetimi ve Zihinsel Yöntemler
Stresi ve öfkeyi içinden çıkılmaz bir hale getiren ve insanları gerileme sokan, çoğunlukla olayları algılama ve değerlendirme biçimimizdir. Öfke ve stresten uzak olmak için;
- Stresi ve öfkeyi yaratan, doğru olmayan düşünceleri zihinden atmak,
- Çatışmaları azaltan ve kişisel amaçlara katkıda bulunan bir düşünce sistemi geliştirmek,
- Kişiselleştirme, küçümseme, abartma gibi olumsuz düşünceleri uzaklaştırmak,
- Olumlu düşünmek,
- Daha güzel bir dünya düşlemek,
- Sorun çözmeye yönelik bir yaklaşım oluşturmak gerekir.
Stres Yönetimi ve Davranışla ilgili yöntemler
Stres ve öfkeyle başa çıkarken davranışlarımız; duygu ve düşüncelerimizden ayrı düşünülemez. İnsan öfke ve stresle mücadele edebilmek için davranışlarını yönetmelidir. Davranışlarınızı değiştirirken;
- Problem çözme teknikleri geliştirin.
- Zamanı iyi planlayın ve zamanınızı güçlü olan yanlarınıza ayırarak değerlendirin.
- Kendinize, sevdiklerinize ve hobilerinize zaman ayırın.
- Mükemmelliyetçilikten ve ayrıntılardan kaçının.
- İnsanları ve olayları olduğu gibi kabul etmeye çalışın ve kabul edemediğiniz durumlarda bulunduğunuz ortamı değiştirin.
- İletişim becerilerinizi geliştirin.
Stres Yönetimi ve Bedenle ilgili yöntemler
Bedene yönelik teknikler; genel sağlığı ve vücut direncini artırıcı, gerilimi azaltıcı etkiye sahiptir. Kaynağı ne olursa olsun stres ve öfkeyi kontrol etmek için, düzenli beslenme önemli bir başlangıçtır.
- Vücudu toksinlerden arındırıcı besinler,
- Bol su tüketimi,
- Zeytinyağlı; sebze ve meyve ağırlıklı beslenme bağışıklık sistemini destekler ve vücudu güçlendirir.
Fiziksel egzersizler, kaslarda ve zihinde gevşeme sağlayarak stres ve öfkenin yarattığı tepkilerle daha kolay başa çıkmamızı sağlar. Fiziksel egzersiz anında artan ve hızlanan kan akımı nedeniyle hücreler yenilenir ve daha sağlıklı hal alır. İnsan vücudunun stres ve öfke tepkileriyle mücadele etmesi için kullanılan başka yöntemlerden de söz edebiliriz. Bunlar;
- Doğru nefes alma ve
- Gevşeme teknikleridir.
